معرفی گیاهان گوشت خوار

Related Articles

قیم نگهدارنده گیاه – قیم گیاه مدل خزه ای

آوریل 18, 2024

احیای گل کاغذی خشک شده

آوریل 9, 2024

بالا بردن مقاومت گیاهان آپارتمانی با تغذیه مناسب

مارس 14, 2024

در بعضی مناطق جهان گیاهانی می رویند که به گیاهان گوشت خوار مشهورند و به محض این که حیوان یا پرنده کوچک یا حشره ای روی برگ های آن گیاهان بنشیند, برگها به طور ناگهانی بسته می شوند و آن درخت یا بوته, تیغهای خود را در بدن این جاندار گرفتار فرو می برد و شیره جان وی را که از خون یا نوعی لنف تشکیل شده است، توسط خارهای خود می مکد . گیاهان گوشتخوار دیگری وجود دارند که اگر پرنده باب میلشان بر سر شاخه و برگ آنها بنشیند, با بستن برگ های خود آن را گرفتار می کنند و اگر حشرات و یا پرندگان باب میل و سلیقه آنها نباشد هیچ واکنشی از خود نشان نمی دهند و اگر سنگ یا جسم دیگری به اندازه و وزن پرنده و یا حشره دلخواه گیاه بر سر شاخه و برگ آن بگذاری , هیچگونه واکنشی از سوی گیاه دیده نمی شود.

از نظر علمی و با بررسی دقیق تر گیاهان گوشت‌ خوار گیاهانی هستند که برخی یا بسیاری از مواد غذایی مورد نیاز خود را از طریق تله‌گذاری و مصرف جانوران و آغازیان حشرات و بندپایان دیگر بدست می‌آورند. گیاهان گوشتخوار در مناطقی که در آن خاک نازک و یادارای فقر غذایی است، به ویژه خاک دارای نیتروژن، مانند مانداب اسیدی رشد میکند و با outcroppings سنگی سازگار به نظر می‌رسد. چارلز داروین رساله‌ای دربارهٔ گیاهان حشره خوار و گیاهان گوشت‌خوار، در سال ۱۸۷۵ نوشته است.

پدیده گوشت‌ خواری(carnivory) واقعی به‌طور مستقل در ۵ مسیر مختلف تکامل گیاهان گلدار، توسط بیش از ده‌ها جنس دیده شده‌است. این موضوع شامل حدود ۶۳۰ گونه‌است که جذب و شکار حیوانات، تولید آنزیم‌های گوارشی و جذب مواد مغذی در آن‌ها دیده می‌شود. علاوه بر این، بیش از ۳۰۰ گونه گیاهی گوشتخوار اولیه (protocarnivorous) برخی از این خصوصیات را نشان می‌دهند.

پنج مکانیسم تله‌گذاری اساسی در گیاهان گوشتخوار شناخته شده‌است:

• . تله Pitfall (گیاهان پارچ) در این تله شکار به وسیلهٔ برگ لوله شده که حاوی استخری از آنزیم‌های گوارشی یا باکتری است شکار می‌شود.
• . تله Flypaper استفاده از لعاب چسبنده.
• . تله Snap استفاده از حرکات سریع برگ
• .Bladder این تله با مکش شکار با مثانه که باعث ایجاد خلاء درونی می‌شود شکار می‌کند.
• . pot– Lobster نیروی تله باعث حرکت طعمه به سمت اندام گوارشی باپرزهای درونی می‌گردد.

این تله‌ها بسته به اینکه آیا حرکت شکار به گرفتن شکار کمک می‌کند یا نه ممکن است فعال یا غیرفعال باشند. به عنوان مثال، Triphyophyllum دارای کاغذ سمی مگس کش غیرفعال است که ترشح اب لیز می‌کند، اما برگهایش رشد نمی‌کنند یا در پاسخ به جذب طعمه حرکت نمی‌کنند. در همین حال، sundews دارای یک تله کاغذ سمی مگس کش فعال هستند که برگ‌ها تحت تأثیر اسید سریع رشد می‌کنند که سلول‌ها بدون تقسیم سلولی انفرادی گسترش می‌یابند. افزایش سریع اسید اجازه می‌دهد تا sundew tentacles خم شوند و به حفظ و هضم طعمه کمک کنند.

به طور حتم تصاویرى از گیاهان گوشتخوار را دیده اید؛ تصاویرى که در آنها برگ هاى آرواره مانند براى شکار حشره اى نگونبخت به انتظار نشسته و یا طعمه لذیذى را نصیب خود ساخته اند. اسرار فیزیکی گیاهان گوشتخوار این گیاهان با آرواره هاى قوی خود که همان برگ هاى تغییر شکل یافته اند، قادرند در یک چشم بر هم زدن و در یک دهم ثانیه، حشرات نشسته در دام را اسیر خویش سازند و از آنها به عنوان منبع غذایى استفاده کنند. برخى از گیاهان نیز جنبش ها و تحرکات برق آسایى را براى اهداف غیر تغذیه اى به کار مى گیرند؛ به طورى که در این قبیل گونه هاى گیاهى از حرکات سریع براى انتشار دانه، گرده و یا دور کردن شکارچیان استفاده مى شود. ساختار بافت ها و اندام هاى گیاهى در برخى موارد، داراى تفاوت هاى بسیار بارز و عمیقى با گونه هاى جانورى است. براى مثال، همانطور که مى دانیم ماهیچه و بافت هاى عضلانى در گیاهان وجود ندارد، پس گیاهان یاد شده چگونه مى توانند چنین حرکات سریع و برق آسایى از خود نشان دهند؟

اما چرا گیاهان گوشت خوار می شود؟ مگر نه اینکه گیاهان مواد غذایی را از خاک دریافت می کنند؟ پاسخ این است که گیاهان حشره خوار در زمینهایی مانند مردابها یا لجنزارها رشد می کنند که خاک آن از نظر مواد مغذی بسیار فقیر است. این گیاهان برای دریافت نیتروژن و مواد مغذی دیگر، به شکار حشرات و استفاده از مواد موجود در آنها پرداخته و برای این منظور تکامل یافته اند. حدود ۶۰۰ گونه گیاه گوشت خوار وجود دارد که باور کنید امکان معرفی تک تک آنها نبود فقط این مقاله مشتی بود بر نمونه ی خلوار ها گیاه گوشت خوار.

۱- گیاه کوزه ای Nepenthes:

گیاه کوزه ای (pitcher-plant) دارای گونه های بسیار متنوع و از بزرگترین انواع گیاهان حشره خوار محسوب می شود. و ارتفاع بعضی از گونه های آن گاهی به ۶۰ سانتیمتر می رسد. این گیاه بیشتر در مردابها و لجنزارها می روید و هر گیاه دارای یک ساقه بلند و صاف و یک گل بزرگ با گلبرگهای سرخ و مادگی چتر مانند است که در تابستان می شکفد.

کوزه های این گیاه، در واقع برگهای آن هستند که دورتا دور این ساقه و نزدیک به زمین قرار دارند. این برگها لوله ای و به شکل کوزه ای دهان گشاد هستند. هر گیاه در اواسط بهار ۵ یا ۶ برگ جدید می دهد که هر ۱۵ روز یکی از آنها باز می شود. در پایان تابستان تمام برگها رشد کرده و کامل می شوند و در طول زمستان و حتی تا تابستان بعدی، باقی می مانند.

این برگها آب را در خود نگه می دارند. شهد گیاه در اطراف کلاهک و دهانه کوزه ترشح می شود و حشرات را به سوی خود جلب می کند، حشره با رسیدن بر روی برگ به درون کوزه حرکت می کند، تارهای مو مانند که به سمت پایین متمایل هستند و سطح لغزنده کوزه، حشره را به پایین هدایت می کند و این شکار نگون بخت که نمی تواند از کوزه خارج شود، در آب موجود آن غرق می شود.

برگ کوزه ای منزلگاه موجودات بسیار ریز مانند تک یاخته ها، کرمهای بسیار کوچک و سخت پوستان ذره بینی آبزی است. لارو سه نوع حشره هم در این کوزه ها زندگی می کنند که همه اینها همزیستان گیاه هستند و همراه با باکتریها، کار هضم حشره شکار شده را بر عهده دارند. در اوایل تابستان، حشرات بالغ از برگهای کهنه خارج شده و در برگهای تازه تخم گذاری می کنند. برگ کهنه که هضم کننده هایش را از دست داده، می میرد و برگهای تازه جایگزین آن می شوند

۲- دروزرا (Drosera) یا شبنم خورشید(sundew):

این گیاه در بسترهای خزه خشک شده می روید. دروزرا از بالا شبیه یک قطره درشت سرخرنگ و براق به عرض ۵ تا ۱۰ سانتیمتر است. برگهای گرد و پهن آن که هر یک بر روی ساقه ای جداگانه قرار گرفته، سرخ و کرک دار هستند و قسمت پایین آنها و ساقه سبز رنگ است. گل این گیاه سفید رنگ است و بر روی ساقه ۱۰ سانتیمتری که از میان رستنگاه ساقه های برگها خارج می شود، می شکفد.

این گیاه نیز برای شکار حشرات از برگهای خود استفاده می کند. تارهای متعدد سوزنی شکل بر روی برگ وجود دارند که نوک هر یک از آنها یک قطره ماده چسبناک وجود دارد که شبیه قطره شبنم یا شهدی شیرین به نظر می رسد. این قطره ها، حشراتی چون پشه، مگس و انواع حشرات دوبال را به سوی خود جذب می کند. فرود حشره بر روی یک قطره، موجب چسبیدن او بر آن شده و حشره با تقلا برای آزاد شدن، بیش از پیش خود را به دام می اندازد.

پس از اینکه حشره تسلیم شد، تارها به ترشح شیره ای پر از آنزیم می پردازند که حشره را هضم و جذب می کند. گاهی تمام برگ به آهستگی به دور شکار می پیچد و کار هضم حدود ۲ روز طول می کشد. سپس برگ گشوده شده و باقیمانده حشره همراه با باد از برگ جدا می شود.

۳- باترورت (Butterwort) یا گیاه کره ای Pinguicula:

باترورت یکی از نامتعارف ترین گیاهان گوشت خوار است. این گیاه بر روی شکاف سنگها و صخره ها می روید. باترورت گلهایی ظریف و زیبا – معمولا به رنگ بنفش و آبی- دارد که در ماههای آخر بهار می شکفند. باترورت نام خود را به خاطر برگهایی که به نظر چرب و “کره ای” شده اند به دست آورده است. برگهای این گیاه به صورت مجموعه ۳ تا ۶ تایی و در گونه هایی بسیار بیشتر- بر سطح زمین می روید. با بررسی دقیق متوجه خواهید شد که برگها دارای دو نوع غده ترشحی هستند. غدد برآمده ای که کار ترشح ماده چسبناک و کره ای را بر عهده دارند و غدد کوتاهی که مواد هضم و جذب کننده را ترشح می کنند.

این دو غده بویی ایجاد می کنند که مگسها، شته ها و شش پایان را به تله چسبناک جذب می کند. حشره ای که به دام بیافتد، با تقلا برای رهایی، موجب ترشح شیره هضم کننده می شود. برگها به آهستگی لوله می شوند و حشره را هضم و جذب می کنند.

۴- بلدرورت(bladderwort):

بلدرورت یا گیاه مثانه دار در برکه ها، دریاچه ها و نهرهایی با جریان آب آهسته و در کل در آبهایی با عمق کمتر از ۶۰ سانتیمتر یافته می شود. این گیاه بدون ریشه در نزدیکی سطح آب شناور می شود و شاخه های آن تا ۹۰ سانتیمتر و بلندتر رشد می کند و ساقه های آن پر برگ هستند. این ساقه ها تا ۲۰ سانتیمتر بالای سطح آب رشد می کنند و خوشه هایی از گلهای زرد رنگ که شبیه گل میمون هستند، بر آنها می شکفد. ساقه های زیرآبی منشعب شده و برگهای نخ مانند بسیار از آنها جوانه می زند. این برگها دارای کیسه های کوچک و سبکی هستند که مثانه یا bladder نام دارند. مثانه های جوان شفاف هستند و به تدریج تیره می شوند. هر مثانه در واقع تله ریز و تو خالی است که ورودی آن یک طرفه است.

اگر یک حشره آبزی کوچک یکی از چهار تار محرک این مثانه را لمس کند، در تله باز میشود و مانند یک جارو برقی، حشره به داخل این کیسه مکیده شده و درب تله در یک چشم برهم زدن حدود یک ۱۵ هزارم ثانیه – بسته می شود. ساقه ها که دارای غدد ترشح آنزیم هستند، کار هضم و جذب طعمه را بر عهده دارند. مثانه پس از یک یا دو ساعت آماده شکار طعمه جدید خواهد بود

۵- گل ساراسینا Sarracenia:

این گیاه گوشت خوار و زیبا بومی سواحل شرقی آمریکای شمالی،تگزاس و جنوب شرقی کانادا و از خانواده ی ساراسنیاسه و گیاهی دائمی و با ریزوم میباشد. این گیاه هم حتما باید دارای خاکی ضعیف و مردابی و اسیدی مانند، باشد تا نیترات جذب نگردد زیرا باید به وسیله ی حشرات جذب شود.

گلدهی آنها در اول بهار شروع شده و پس از اتمام شروع به تولید کوزه ها تا آخر پاییز میکنند در آخر پاییز هم گیاه پژمرده شده و انرژی خود را صرف ذخیره سازی در ریزوم میکند تا در بهار گلدهی داشته باشد. برگهای این گیاه شبیه به یک قیف تکامل یافته و و برگهای بالاسری هم مثل یک هود عمل کرده و مثل یک دریچه از نفوذ آب باران به داخل کوزه جلوگیری میکند تا اسید معدع یا شیره کوزه رقیق نشوند. گلهای آن چتر مانند و توسط زنبور ها گرده افشانی میشوند. حشرات به وسیله ی رنگ و بو و نکتار آن که بله ی کوزه ترشح میشوند، جذب شده و مسیر داخلی دیواره ی کوزه به وسیله ی آنزیم ها و شیره ی داخل کوزه چرب شده و مسیری یکطرفه را به وجود می آورد که دیگر برگشت ممکن نیست. هنگام به دام افتادن حشره ی بخت برگشته ی مادر مرده،آنزیم های پروتآز و دیگر آنزیم های تجزیه کننده حجوم اورده و حشره را طوری تجزیه می کنند که انگار از اول حشره ای نبوده!

۶- Genlisea:

گیاهی از خانواده ی Lentibulariaceae و از زمان برادر،داروین تا سال ۱۹۹۸هنوز راز این گیاه کشف نشده بود!! بوته هایی به هم فشرده ودرهم وکسی هم شک نمیکرد که این گیاه ساده بوی مناطق مرطوب نیم کره جنوبی در آفریقا و آمریکا گوشت خوار باشد! البته در اشل کوچک یعنی حشرات بسیار ریزو میکروب های زیر خاک!

خب داستان ازین قرار بود که در آزمایشگاه متوجه شدند ریشه های این گیاه بسیار ظریف و نا بجا بوده (زیرا از روی ریزوم ها جوانه زدند) و توانایی جذب آب و استحکام گیاه را ندارند. استقرار این گیاه در خاک خای خیلی خیس یا مردابی صورت میگیرد .این گیاه ۲ جور برگ دارد یکی برگهای روی سطح که زحمت فتوسنتز و غذا سازی را میکشند و دومی برگهای زیر سطحی که وظیفه شکار موجودات را دارد، حتی جور ریشه ها در جذب آب و استحکام گیاه را هم میکشد. البته این برگها برای این کار کمی ساختار خود را تغییر داده و شبیه به لوله های توخالی مارپیچی میکند و سپس با فشار مکش پیوسته ی رو به داخل آب حشرات نیز به داخل کشیده میشوند سپس در طول مسیر به وسیله ی کرک ها و موهای جاذب جذب و هضم میشوند.سیستم این گل مثل گل اوتراکولاریا آبزی میباشد.

زیستگاه گیاهان گوشت خوار

گیاهان گوشت خوار در تمام دنیا گسترده هستند ولی نسبتاً کمیاب هستند. آن‌ها تقریباً به‌طور کامل محدود به زیستگاه‌هایی مانند باتلاق‌ها، که در آن مواد مغذی خاک بسیار محدود است اما جایی که نور خورشید و آب به آسانی در دسترس است، هستند.. فقط در چنین شرایطی است که برای گوشتخواری مطلوب است و سازگاری آشکار دارند. گوشتخوار کاذب (Archetypal), flytrap زهره، در خاک با نیترات تقریباً پایین و سطح کلسیم پایین رشد می‌کند. گیاهان به نیتروژن برای سنتز پروتئین، کلسیم برای استحکام دیواره سلول، فسفر برای سنتز اسید نوکلئیک، و آهن برای سنتز کلروفیل نیاز دارند. خاک اغلب اشباع از آب است، که به نفع تولید یون‌های سمی مانند آمونیوم است و pH آن ۴ تا ۵ اسیدی است. آمونیوم می‌تواند به عنوان منبع ازت توسط گیاهان استفاده شود اما سمیت بالا بدان معنی است که غلظت بالای آن به اندازه کافی برای بارور شدن برای آسیب رساندن نیز به اندازه کافی است.

با این حال، زیستگاه گرم، آفتابی، دائماً مرطوب است و گیاه تجربه رقابت نسبتاً کمی از رشد پایین خزه دارد. با این حال، گیاهان گوشت خوار نیز در زیستگاه‌های بسیار غیرمعمولی یافت می‌شوند. lusitanicum Drosophyllum در اطراف حاشیه‌های بیابانی و valisneriifolia Pinguicula بر روی صخره سنگ آهک (کلسیم) یافت می‌شوند. در تمامی موارد مورد مطالعه، پدیده گوشتخوار ی اجازه می‌دهد تا گیاهان با استفاده از حیوانات به عنوان منبع ازت، فسفر و احتمالاً پتاسیم، رشد و تولید مثل کنند.

با این حال، یک طیفی از وابستگی به حیوانات شکار وجود دارد. sundews کوتاه قادر به استفاده از نیترات خاک نیست، زیرا فاقد آنزیم‌های لازم برای این کار است (به ویژه آنزیم نیترات ردوکتاز). butterworts

متداول (Pinguicula vulgaris) می‌تواند از منابع غیر آلی نیتروژن بهتر از منابع آلی استفاده کند، اما استفاده از ترکیبی از هر دو ارجحیت دارد. bladderworts اروپا یی به نظر می‌رسد به خوبی از هر دو منبع به‌طور مساوی استفاده می‌کند. حیوانات شکار شده به خاطر اختلاف در میزان مواد غذایی خاک افزایش می‌یابند.