رز آبشار طلایی یا رز بانکسیان (نام علمی: Rosa banksiae)، نام یکی از گونههای رز است. معمولاً به عنوان رز لیدی بانکس ( Lady Banks Rose) در جهان شناخته میشود. بومی مرکز و غرب چین بیشتر در استان گانسو، گوئیژو، هنان، هوبئی، جیانگ سو، سیچوان و یوننان در کوهها و ارتفاعات ۵۰۰ تا ۲۲۰۰ متر رشد میکند. آبشار طلا جزء دستهٔ گیاهان چند ساله میباشد. رنگ گلهای آن سفید یا زرد است. به دلیل اینکه گل آذین آن حالتی رو به پایین دارد به آبشار تشبیه گردیدهاست.
گل آبشار طلایی جزو گیاهان رونده است و به صورت درختچهای است و میتواند بیش از ۶ متر بلند شود. بر خلاف بسیاری از گلهای سرخ (رز)، این گونه بدون تیغ و خار است هر چند ممکن است برخی از اقسام آن تیغهایی تا ۵ میلیمتر در شاخههای تنومند داشته باشند. برگهای این درخت همیشه سبز، به طول ۴ تا ۶ سانتیمتر، با سه تا پنج (به ندرت هفت) برگچه به طول ۲ تا ۵ سانتیمتر با حاشیه دندانهدار است. گلهای آن کوچک هستند و ۱٫۵ تا ۲٫۵ سانتیمتر قطر دارند و عموماً سفید یا زرد کمرنگ میباشند.
گل آبشار طلایی – LADY BANKS ROSE | |
ROSA BANKSIAE | : نام علمی |
ROSACEAE – گل سرخیان | : خانواده |
غرب و مرکز چین | : بومی منطقه |
banksian rose |
با توجه به کتاب رکوردهای جهانی گینس ، بزرگترین گل رز آبشار طلایی در جهان در حاشیه سنگ قبری در آریزونا است که بیش از 8600 فوت مربع (799 متر مربع) است و دارای تنه 12 فوت (3.6 متری) است و در سال 1885 کاشته شد.
نحوه مرقبت از رز آبشار طلایی
آبیاری:
رز آبشار طلایی را بهتر است به شکل منظم و مرتب آبیاری کرد . اگر این گیاهان در دو سال اول کاشت به خوبی آبیاری شوند ریشه هایی گسترده و عمیق می یابند و در سالهای بعد نیاز چندانی به آبیاری ندارند . بنابراین در دو سال اول کاشت این گیاهان بهتر است زمانی که سطح خاک نسبتا خشک شد نسبت به آبیاری آنان اقدام کرد. خیس بودن همیشگی خاک و عدم اجازه خشک شدن سطح موجب خفگی ریشه ها و در نتیجه کندی رشد و ریزش برگها و گلها و حتی از بین رفتن گیاه خواهد شد. خشکی کشیدن بخصوص در دو سال اول موجب رشد ضعیف و عدم توسعه مناسب شاخسار گیاه خواهد شد. در مورد گیاهان بالغ فقط زمانی که هوا گرم و خاک خشک شده است کافی است گاه گاهی عمل آبیاری را انجام داد.
نور مناسب:
رز آبشار طلایی به مکانی با آفتاب کامل نیاز دارد یعنی وجود حداقل ۶ ساعت تابش نور خورشید به رشد و سلامت و گلدهی مناسب این گیاه کمک میکند اگرچه در مکانهای نیمه سایه نیز قابل کشت است یعنی مکانهایی که حدود ۴ ساعت آفتاب مستقیم دارند اما میزان گلدهی آن کاسته میشود. کاشت آن در مکانهای سایه نیز توصیه نمیشود چون علاوه بر عدم گلدهی در چنین مکانهایی رشد خوب و قوی نیز نخواهد داشت. اگر در منطقهای زندگی میکنید که تابستانهای بسیار گرمی دارد بهتر گیاه را در مکانی بکارید که از صبح تا حدود ظهر از آفتاب برخوردار باشد اما بعد از آن مکان کاشت سایه داشته باشد.
دمای مناسب برای نگهداری رز آبشار طلایی:
گفته میشود که تا ۲۳- در زمستان تحمل میکند اما در این دما اکثر برگهای خود را از دست میدهد و بسیاری از شاخههای جوان نیز خشک میشوند. مطمئنترین دمای سرد برای این گیاه حدود ۱۲- است که میتواند با حداقل تلفات زمستان را سپری کند. همچنین به دلیل عادت همیشه سبز بودن اگر در زمستان برف سنگین ببارد احتمال شکستگی شاخسار وجود دارد. با گرمای هوا تا حدود ۳۵ درجه مشکلی ندارد اما توجه کنید که هر مقدار هوا گرمتر شود میبایست به آبیاری این گیاه بیشتر توجه کرد و مانع از خشکی کشیدن گیاه شد.
خاک مناسب:
در مورد خاک سختگیر نیست اما بهتر است خاک زهکش خوبی داشته باشد چون ماندگاری آب و خیس بودن همیشگی اطراف ریشهها در نهایت موجب خفگی و از بین رفتن ریشههای این گیاه میشود. وجود مواد ارگانیک به رشد بهتر این گیاه کمک میکند بنابراین در زمان کاشت بهتر است خاک محل کاشت با خاک برگ و یا کود بسیار پوسیده دامی مخلوط شود. هر ساله نیز با شروع فصل رشد میتوان با فاصله حدود ۱۵ سانتی از تنه اصلی گیاه لایهای به ضخامت ۱۰ سانتی متر از خاک برگ و یا کود پوسیده دامی استفاده کرد. این گیاه بخصوص نمونههای بالغ نیازی به کوددهی شیمیایی ندارند اما اگر به مصرف این مواد اصرار دارید میتوانید در طی فصل رشد تا اواسط تابستان کودی همانند ۲۰-۲۰-۲۰ را هر ماه با غلظت یک در هزار مصرف کنید. مصرف کود در اواخر تابستان موجب رشد ساقههای جوان میشود که در برابر سرمای زمستانه حساس هستند و امکان دارد که از بین بروند.
تکثیر:
رز آبشار طلایی را از طریق کاشت بذر، جدا سازی پاجوش و یا کاشت قلمه انجام میشود. زمان تهیه قلمه بعد از اتمام فصل گل است در واقع از این گیاه قلمه نیمه چوبی تهیه میشود. از ساقههایی که حدود ۴ میلیمتر ضخامت دارند میتواند قلمه تهیه کرد. برش را نیز از زیر فاصله حدود ۶ میلیمتری یک دسته برگ بزنید تا قلمه را از گیاه مادری جدا کنید طول قلمه ۱۵-۱۲ سانتیمتر است و برگهای پایین قلمه را جدا کنید تا کاشتن قلمهها آسانتر باشد در قسمت بالا نیز قلمه میتواند ۵-۳ عدد برگچه داشته باشد. پوست دو سانتیمتر از قسمت انتهایی قلمه را میتوان با چاقو خراش داد این کار به ریشه زایی بهتر کمک میکند البته توجه کنید که فقط پوست خراشیده و یا برداشته شود و به چوب زیرین آسیب نرسد. کاربرد پودرهای مخصوص ریشه زایی نیز به روند ریشه دار شدن قلمهها خیلی کمک میکند.
کافی است انتهای قلمهها در داخل این پودرها فرو برده و آغشته شود و بعد قلمهها کاشت شوند برای کاشت میتوان از مخلوطهای مختلف مثل خاک برگ با شن (منظور ماسه بادی نیست بلکه شن با ذرات حدود ۲ میلی متر است) و یا کوکوپیت با پرلیت استفاده کرد. حداقل یک سوم قلمهها باید در داخل محیط کاشت قرار گیرند. روی گلدان محتوی قلمهها میتوان پلاستیکی شفاف کشید تا به حفظ رطوبت کمک شود. اگر بر روی پلاستیک چند عدد منفذ ریز وجود داشته باشد علاوه بر حفظ رطوبت به تهویه هوا و جلوگیری از شیوع برخی بیماریهای قارچی نیز کمک میشود. گلدان را در مکانی روشن اما به دور از تابش مستقیم نور آفتاب قرار دهید. ریشه زایی حدود ۶ – ۴ هفته طول میکشد. بعد از این مدت میتوان پلاستیک را برداشت. این گیاهان معمولاً تولید بذر ندارند زیرا نوع پر گلبرگ آن که طرفدار دارد به دلیل تبدیل شدن اگر اندامهای تولید مثلی همانند پرچمها به گلبرگ اصلاً توانایی تولید مثل و تولید بذر ندارند.
هرس:
این گیاه اصولاً نیازی به هرس ندارد اما برای کنترل ارتفاع گیاه و همچنین تراکم شاخسار میتوان بعد از اتمام فصل گل تا حدودی شاخههای آن را کوتاه و حذف کرد. توجه کنید که در هر سال هرس بیش از ۳۰٪ از شاخسار گیاه را حذف و از آن جدا نسازید. گلهای این گیاه روی ساقههای قدیمی تولید میشود بنابراین اگر در هرس شدید اصرار کنید میزان گلدهی سال بعد کاسته میشود.
بیماریها:
رز آبشار طلایی به بیماری و یا آفت خاصی حساسیت ندارد در واقع یکی از انواع گیاهان رز است که نسبت به اکثر بیماریهای شایع و متداول گیاهان رز مقاومت قابل توجهی دارد.
کود مناسب گلدهی:
از کود مخصوص گلدهی (کریستالون قرمز )استفاده کنید .هر دو هفته یکبار یک قاشق چای خوری از کود را در یک لیتر آب حل کنید و به خاک دهید .