چرا گیاهان به آهن احتیاج دارند؟ نقش آهن در زندگی گیاهان چیست؟
آهن از مواد مغذی ضروری گیاه محسوب می شود. گیاهان برای رشد و سالم ماندن به آهن نیاز دارند، اما این عنصر مهم در داخل گیاه دقیقاً چه کاری را انجام می دهد؟
اجازه بدین چند دقیقه وقت بگذاریم تا به این سوال پاسخ بدیم که، “چرا گیاهان به آهن نیاز دارند؟”
آهن چیست؟
اولین و مهمترین نکته ای که باید به آن اشاره کرد این است که، آهن چیست؟ خوب، آهن عنصری است که در پوسته زمین یافت می شود و همانطور که احتمالاً می دانید، برای ساخت وسایل نیز به طور گسترده ای استفاده می شود! علاوه بر این، بدن انسان از آهن استفاده می کند (و بسیار به آن احتیاج دارد) – افرادی که فقر آهن دارند کم خون محسوب می شوند. از طرف دیگر، گیاهان هم همین وضعیت را دارند. کمبود آهن در گیاهان به کلروز معروف است.
بسیاری از اوقات آهن در خاک وجود دارد، اما به دلیل PH خاک در دسترس گیاهان نیست. اگر PH خیلی زیاد، (قلیایی) یا خیلی کم (اسیدی) باشد، آهن نمی تواند به گیاه برسد. علاوه بر این، وجود میکروارگانیسم های موجود در خاک مهمتر است زیرا باعث شکسته شدن بیشتر آهن و رسیدن آن به گیاه می شوند.
اما گیاهان چگونه از آهن استفاده می کنند؟
چرا گیاهان به آهن احتیاج دارند؟
همانطور که آهن برای بدن انسان حیاتی است، برای گیاهان نیز حیاتی است. بدون آهن، گیاهان قادر به تولید کلروفیل نیستند. کلروفیل به گیاهان اکسیژن و رنگ سبز سالم می بخشد. بدون آهن، گیاه می تواند به حالت کلروز درآید (کمبود کلروفیل کلروز است، گیاهی که کلروز دارد رنگ سبز کمرنگی می گیرد)، در واقع برگها یک رنگ زرد مریض دارند.
اما آهن فراتر از کلروفیل است. مانند سایر مواد مغذی ضروری گیاه، آهن چندین نقش را در یک گیاه بازی می کند. در اینجا چند دلیل دیگر برای نیاز گیاهان به آهن ذکر شده است:
- آهن کلروپلاست را حفظ می کند
- آهن در فتوسنتز نقش دارد
- آهن در تنفس گیاه نقش دارد
- آهن برای عملکرد آنزیمهای گیاه ضروری است
- آهن به تثبیت نیتروژن کمک می کند
- آهن به حرکت اکسیژن از طریق سیستم گیاهان کمک می کند.
چگونه می توان فهمید که گیاهان به آهن بیشتری احتیاج دارند؟
اگر به دنبال این سوال هستید که، “چگونه می توانم بفهمم که گیاهان من به آهن بیشتری احتیاج دارند؟” پاسخ را می توان به یکی از دو روش زیر یافت:
- اولین راه این است که نگاهی به خود گیاه بیندازید. شکل ظاهری یک گیاه اغلب می تواند به شما کمک کند تا تعیین کند چه ماده مغذی ای از دست رفته است. در مورد آهن، برگها شروع به زرد شدن می کنند (کلروز). اما همانطور که قبلاً بحث کردیم ، این نیز می تواند نشانه کمبودهای دیگری باشد (مانند گوگرد و نیتروژن). بنابراین هنگامی که می خواهید علت زرد شدن برگهای شما را تعیین کنید احتیاط کنید.
- روش دوم برای بررسی کمبود آهن، انجام آزمایش خاک است. با این حال، آزمایشات خاک ممکن است مشکل باشد و همیشه دقیق نیستند.
در حالی که آزمایش خاک برای کمک به شما در تعیین میزان کمبود خاک شما طراحی شده است، اما تمام خاک شما را آزمایش نمی کند – فقط یک قسمت از آن مورد بررسی قرار می گیرد. به عبارت دیگر، نتایج مربوط به یک قسمت کوچک از خاک شما است و ممکن است برای بقیه خاک دقیق نباشد.
اگر گیاه من فقر آهن نداشته باشد اما همچنان زرد به نظر برسد چه؟
آهن تنها یکی از 16 ماده مغذی ضروری گیاه است و گیاه شما برای سالم ماندن به تمام 16 ماده مغذی نیاز دارد. اگر گیاه شما فاقد آهن نیست اما با این وحود به نظر می رسد همچنان در وضعیت نامناسبی قرار دارد، ممکن است گیاه شما از نظر ماده مغذی دیگری کمبود داشته باشد.
آهن برای گیاهان ضروری است، بنابراین اگر فکر می کنید گیاه شما این ماده مغذی را از دست داده است ، باید سریعاً برای تامین آهن مورد نیاز اقدام کنید.
آموزش ساخت کود آهن با روشی بسیار ساده در منزل آموزش داده شده است. حتما از این مطلب دیدن کنید و برای گیاهان خود کود آهن تهیه کنید.
کود آهن طبیعی
شاید دیده باشید برخی افراد در کنار درختان میخ و یا قطعات فرسوده آهنی چال می کنند. این کار به منظور جبران کمبود آهن انجام می شود و در بسیاری از موارد نیز اثرگذار است. اگرچه در بسیاری از موارد قلیایی بودن خاک مانع از جذب این عنصر توسط گیاه می شود و استفاده از ترکیباتی مانند کمپوست با تنظیم PH خاک، مشکل جذب آهن را نیز برطرف می کنند.
یکی از مهمترین مراحل در انتخاب روش مناسب برای جبران کمبود این عنصر یافتن علت اصلی است. pH بالا و وجود فسفر زیاد در خاک می تواند از جذب مناسب و کافی آهن جلوگیری نماید.
كود آهن برای چه گياهانی مناسب است ؟ به چه گیاهانی کود آهن ندهیم ؟
بدون آهن ، گیاهان قادر به تولید کلروفیل نیستند که به گیاهان اکسیژن و رنگ سبز سالم می دهد. بدون آهن ، گیاه می تواند به حالت کلروز برود (کمبود کلروفیل ، گیاه کمتر سبز است) ، جایی که برگها رنگ زرد مریضی دارند. اما نقش آهن خیلی بالاتر و فراتر از کلروفیل است. مانند دیگر مواد مغذی ضروری گیاه ، آهن نقشهای متعددی در داخل یک گیاه ایفا می کند. در اینجا چند دلیل دیگر وجود دارد که گیاهان به آهن نیاز دارند:
- آهن کلروپلاست ها را حفظ می کند
- آهن در فتوسنتز نقش دارد
- آهن در تنفس نقش دارد
- آهن برای عملکرد آنزیم ضروری است
- آهن به تثبیت نیتروژن کمک می کند
- آهن به انتقال اکسیژن از طریق سیستم گیاهان کمک می کند
آهن در همه انواع خاک وجود دارد ، اگرچه انواع خاصی از خاک ممکن است فقط سطوح کمی از مواد مغذی را شامل شود. اگرچه آهن بعنوان یک ریز مغذی در نظر گرفته می شود ، اما بدون مقادیر مناسب ، گیاهان دچار تغییر رنگ و مشکلات شاخ و برگ می شوند. خاکهای غنی از آهن به گیاهانی که از خاکهای اسیدی لذت می برند کمک می کند ، زیرا این گیاهان به آهن بیشتر از سایر گیاهان نیاز دارند.
سبزیجاتی که از شرایط کمی اسیدی برخوردارند- یعنی pH خاک آنها در حدود 6.0 تا 6.5 است-مانند سبزیجات برگ دار ، نخود فرنگی و چغندر ، همچنان از خاکهای غنی از آهن لذت می برند؛ اگرچه به اندازه سایر سبزیجات به آهن احتیاج ندارند. سبزیجاتی که خاکهای اسیدی متوسط را ترجیح می دهند – که در آنها معمولاً pH خاک 5/5 تا 6/5 است – و شامل شلغم ، گوجه فرنگی ، کدو و تربچه است آهن بیشتری را نسبت به محصولاتی که شرایط کمی اسیدی را ترجیح می دهند ترجیح می دهند. سبزیجاتی که خاکهای بسیار اسیدی مانند تربچه و سیب زمینی شیرین را ترجیح می دهند ، بیشتر از خاکهای غنی از آهن لذت می برند.
بلوبری و زغال اخته مقدار زیادی آهن را ترجیح می دهند و در pH خاک 4.2 تا 5.0 رشد می کنند. درختان مرکبات غالباً از کمبود آهن رنج می برند ، زیرا به آهن زیادی نیاز دارند ، بنابراین برای خاکهای غنی از آهن مناسب هستند ، اما خاکهای بیش از حد اسیدی نیستند. از آنجا که توت فرنگی ، تمشک و انگور دارای خاکهای متوسط تا کمی اسیدی از 5.5 تا 6.5 هستند ، از آهن بیشتری در خاک نیز سود می برند.
به طور کلی ، اگر یک گیاه از خاک اسیدی متوسط تا قوی برخوردار باشد – یعنی گیاهانی که دارای PH بین 4.0 تا 6.0 باشند- به مقدار زیادی آهن نیاز دارد. هرچه ترجیح pH گیاه به 7 نزدیکتر باشد ، معمولاً به آهن کمتری نیاز دارد. اگرچه آهن در خاکهای اسیدی فراوان است، بسیاری از انواع مواد مغذی در خاک اسیدی مانند منیزیم کمتر در دسترس هستند و ممکن است کمبودهای مغذی خاصی ایجاد شود. این کمبود مواد مغذی اغلب از کمبود آهن تقلید می کند، بنابراین اگرچه شاید خاک شما نیاز آهن گیاه را برآورده کند ، اما ممکن است دیگر مواد مغذی نیز کم باشد. بنابراین همیشه قبل از کاشت آزمایش خاک انجام دهید.
با انتخاب خاک مناسب برای شرایط رشد (مانند پرهیز از پرورش گیاهان اسیدی در خاکهای آهکی) یا افزودن کود یا کمپوست پوسیده به خوبی می توان از کمبود آهن جلوگیری کرد. در صورت مشکوک بودن به کمبود آهن ، pH خاک را با یک کیت آزمایش یا ابزار مناسب بررسی کنید. نمونه خاک را در سطح و عمق بگیرید. اگر pH بیش از هفت باشد ، برنامه اصلاح خاک را در نظر بگیرید که pH را به محدوده 6.5 – 7 کاهش می دهد.
به طور معمول، مقیاس pH را از 0-14 یا از 1-14 ذکر میکنند که هیچکدام صحیح نیست. دامنه pH محدود به هیچ مرزی نمیشود.
pH در خاک
پیاچ خاک (انگلیسی: Soil pH) نشاندهنده میزان اسیدیبودن یا بازیبودن خاک است. پیاچ خاک در مخلوطی از خاک و آب اندازهگیری میشود و معمولاً بین ۳ و ۱۰ و در حالت طبیعی مقدار آن ۷ است. پیاچ خاکهای اسیدی کمتر از ۷ و پیاچ خاکهای قلیایی بالاتر از ۷ است. خاکهای فرا اسیدی (پیاچ کمتر از ۳٫۵) و خاکهای بهشدت قلیایی (پیاچ بالاتر از ۹) کمیاب هستند.
پیاچ خاک متغیری مهم است و بر بسیاری از فرایندهای شیمیایی به ویژه مقدار تغذیه گیاه از طریق کنترل شکلهای شیمیایی مواد مغذی خاک و واکنشهای شیمیایی آنها اثر میگذارد. بازه بهینه پیاچ خاک برای بیشتر گیاهان بین ۵٫۵ تا ۷٫۵ است؛ با این حال برخی گیاهان با مقادیر پیاچ خارج از این بازه نیز سازگار میشوند.
دپارتمان کشاورزی خدمات حفاظت از منابع طبیعی آمریکا (United States Department of Agriculture NRCS)، میزان pH در خاک را به صورت جدول زیر طبقهبندی کرده است.
نام | دامنه تغییرات pH |
فرا اسیدی | کمتر از 3.5 |
به شدت اسیدی | 3.5-4.4 |
اسیدی بسیار قوی | 4.5-5.0 |
اسیدی قوی | 5.1-5.5 |
اسیدی ملایم | 5.6-6.0 |
اندکی اسیدی | 6.1-6.5 |
خنثی | 6.6-7.3 |
اندکی بازی | 7.4-7.8 |
بازی ملایم | 7.9-8.4 |
بازی قوی | 8.5-9.0 |
بازی بسیار قوی | بالاتر از 9.0 |
همچنین در تصویر زیر مشاهده میکنید که چطور عناصر مغذی خاک، بسته به نوع تغییرات pH، تغییر میکنند.
گیاهانی که بیشتر به کلروز حساس هستند عبارتند از:
- آزالیا
- زغال اخته
- گل چوب هدر
- رودودندرون
- تمشک
- زغال اخته
- گلابی
- کالیبراخوآ
- دیاز شیا
- گل شمعداني
- گل سرخ
- اسنپدراگون
- مرکبات
- گاردنیا
- یاس
بطور كلي كود آهن برای گياهانی كه در خاک های قليايی و دارای كربنات هستند بايستی مصرف شود.
چرا گیاهان به آهن احتیاج دارند؟
نیاز سبزیجات به آهن
سبزیجات از جهت خاک سه دسته هستند :
- سبزیجاتی که خاک های کمی اسیدی را ترجیح می دهند
- سبزیجاتی که خاک های اسیدی متوسط را ترجیح می دهند
- سبزیجاتی که خاک های به شدت اسیدی را ترجیح می دهند
آن سبزی هایی که از شرایط کمی اسیدی برخوردار هستند -یعنی pH خاک شان بین حدود 6.0 تا 6.5 است – مانند سبزیجات برگدار، نخود فرنگی و چغندر، اگرچه به اندازه سایر سبزیجات نیاز به آهن ندارند، اما همچنان از خاک های غنی از آهن لذت می برند.
سبزیجاتی که خاکهای اسیدی متوسط را ترجیح می دهند – معمولاً pH خاک 5.5 تا 6.5 – آهن بیشتری را نسبت به محصولاتی که شرایط کمی اسیدی را ترجیح می دهند و شامل شلغم، گوجه فرنگی، کدو و تربچه هستند ترجیح می دهند.
سبزیجاتی که خاک های بسیار اسیدی را ترجیح می دهند، مانند تربچه و سیب زمینی شیرین، از خاک های غنی از آهن بیشتر لذت می برند.
نیاز دختان میوه به آهن
درختان زغال اخته (Blueberries) و کرن بری (Cranberries) مقدار زیادی آهن را ترجیح می دهند و در خاک های دارای pH بین 4.2 تا 5.0 (بشدت اسیدی) رشد می کنند.
درختان مرکبات به دلیل نیاز شدید به آهن، اغلب از کمبود آهن رنج می برند، بنابراین برای خاک های غنی از آهن مناسب هستند، اما این درختان برای خاک های خیلی اسیدی مناسب نیستند.
از آنجایی که درختان توت فرنگی (Strawberries) ، تمشک (Raspberries) و انگور از خاک های اسیدی متوسط تا کمی اسیدی از 5.5 تا 6.5 لذت می برند، آنها نیز از محتوای آهن بالاتر در خاک بهره مند می شوند.
منبع: