اصله پرورش گل و گیاه و درخت
Related Articles
گیاه شیرخشت جزو گیاهان دارویی بوده و به صورت طبیعی در کوهستان های مناطق مختلف ایران یافت می‌شود و برای فضای سبز شهری به عنوان گونه زینتی کاربرد دارد. جنس Cotoneaster 300 گونه دارد.
انواع شیرخشت ها در بهار گل های کوچکی می دهند و همه آنها به خاطر خوشه های زیبای میوه های سرخ آلبالویی آن ، که در پاییز تا زمستان بر بوته هستند ، پرورش داده می شوند .
این بوته ها، بسته به نوع و اقلیم، 5تا 10 سال طول می کشد تا به بلوغ برسند و همه ی انواع آن پُردوام و پُرعمراند و از ابتدای زندگی گل می دهند. این درختچه های سخت، بسیار مفید و خوب هستند، اما اگر نزدیک فضای باز زندگی می کنید به پرورش آن اقدام نکنید، زیرا میوه ها باعث جلب پرندگان می شوند، که بذر آن را به هرجا نیز می پراکنند و مدتی بعد گیاهِ شیرخشت همه جا را فرا می گیرد.
اين گياه دارای گونه های مختلفی است و در مناطق مختلف ايران با نامهای محلی مختلفی شناخته می شود از جمله در منجيل و قوشخانه رازقی و ايرقی، در ارسباران چالقه، چالگو و چالقی در كتول كرچوب، در پل زنگوله و سياه بيشه خرپنو و وجرد، در آمل و كجور وجل، شيرين سو قزوين شوير و آره جوره، در رودبار «بجا»، در مريوان ارغوان، در عمارلو وشور و راشگر، در دره كرج شيرخشتو در آذربايجان غربي داغ هيواسی و دارگيزيک و در سردشت بوق می باشد. تمام گونه های اين گياه شير خشت نمی دهد و از برخی گونه های آن شيرخشت می گيرند.
شرایط کاشت و پرورش گیاه شیرخشت
- نام انگلیسی: Cotoneaster
- نام علمی: Cotoneaster
- فارسی رایج: شیرخشت
- فارسی اصیل: ندارد
- معیار زیبایی: برگ و گل
- از خانواده: Rosaceae
- خاستگاه: کوه های جنوب غرب چین وهمیالیا( و شمال آمریکا،اروپا،آسیا)
اقلیم:
به انواع اقلیم ها، جز نواحیِ بسیار گرم، تحمل نشان می دهد، ولی بهترین رشد را در آب و هوای خنک و مرطوب دارد.
میزان نورو دما:
وجود آفتاب کامل بهترین وضعیت است. بخشی از روز،سایه را تحمل می کند، اما از تراکم گیاه کاسته می شود.
خاک:
خاک های فقیر را تحمل می کند، اما بهترین وضعیت را در خاک های خوبی خواهد داشت که مقداری مواد آلی به آن افزوده باشند.
تکثیر:
گونه ای راست شیرخشت به سهولت از طریق بذر تکثیر می شوند، اما نژادهای نامبرده را از طریق کاشت قلمه های نیمه خَشَبی که در ماه های پاییز گرفته می شوند تکثیر کنید.
آبیاری:
بوته های تازه کاشته شده آبیاری منظم می طلبند اما بوته های جا اُفتاده مدتی طولانی بی آبی را تحمل می کنند. در ماه های تابستان با آبیاری عمیقِ گه گاهی بوته ها را شاداب نگاه دارید.
کوددهی:
کود چندان لازم نیست، اما دادن مواد غذاییِ چندمنظوره به زمین در اوایل بهار نشو و نمای بهتر را موجب خواهد شد. اگر گونه های ریز برگ، مثل C.conspicuus، برای ایجاد دیواره ی پُرپُشت دارید، خاک را منظماً تقویت کنید. زیرا ریشه های نباتات مجاور هم برای کسب غذا در رقابت اند.
مشکلات:
هیچ گونه آفت یا بیماری خاصی ندارد.
گل دهی:
از اواسط تا اواخر بهار گل های خیلی کوچک و اغلب سفید و صورتی تولید می کند. در اوایل پاییز تا اواسط زمستان همه ی میوه های آلبالو مانندِ بسیاری از گونه ها رنگ دار می شوند.
هرس(پیرایش):
بهترین زمان پیرایش اواخر زمستان است. می توان در سایر ماه ها نیز آن را هرس کرد، اما در این صورت گل های کمتر و، در نتیجه، میوه های کمتری در بهار آینده خواهید داشت.
خواص گیاه شیرخشت
شیرخشت به عنوان یک ملین خوب، تب‌بر و ماده خنک‌کننده در طب سنتی ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد. ابن سینا در کتاب قانون در مورد شیرخشت چنین گفته است: «شیرخشت یا شیرخشک شبنمی است که در هرات بر درخت بید و گون کتیرا می‌نشیند. دارای مزاج معتدل است. دارای اثر مسهلی و دیگر خواص مشابه ترنجبین، ولی از آن قوی‌تر است و خاصیت زداینده دارد.»
طبیعت گیاه شیرخشت گرم و در رطوبت معتدل بوده و همچنین ملین طبع و مسهل صفرا، خلط‌آور، مقوی جگر و معده و کاهش‌دهنده حرارت بدن، از بین برنده سرفه و خشونت سینه و حلق و تب بوده. مسهل نیکویی بوده که می‌توان آن را برای همه افراد و سنین بدون اذیت مصرف کرد و با ماءالشعیر بهترین مسهل شناخته می شود.
اثر مسهلی آن در صورتی که نزله و سرفه نباشد، با گلاب بهتر بوده و همچنین با ماءالشعیر برای رفع تب حار و افراد گرم مزاج مفید است.
تحقیقات سال‌های اخیر روی شیرخشت نشان داده محصول خوراکی آن می‌تواند انسان را تا حدی در برابر تشعشعات اتمی مصون نگاه داشته و استفاده‌های جدید و صنعتی از شیرخشت به عنوان یک ملین خوب برای کودکان و رفع زردی سریع‌تر نوزادان بحساب امده که در این موارد شیرخشت را می‌توان جایگزین ترنجبین کرد.
مصرف کردن خاکشیر، ترنجبین و شیر خشت موجب رفع یبوست شده به دلیل اینکه این مواد، ماده‌ای که موجب بیماری شده است را از بدن خارج می کند.خاصیت ضد عفونی کننده دارند و میکروبها را از بین برده که به مقدار کم ملین و به مقدار زیاد مسهل بوده ولی اسهال آنها با سایر مسهل ها فرق داشته و معده را پاک کرده بدون آنکه ایجاد یبوست کند.
به دلیل وجود قند در ترنجبین و شیرخشت برای مبتلایان به مرض قند مضر نبوده و اگر می خواهید اطفال شما رشد کامل کند تا می توانید شیرخشت و ترنجبین به آنها بدهید.به نوزادان شیرخوار به جای شربت قند، شربتی از این دو بدهید تا استخوانبندی آنها محکم شده و زود دندان در بیاوردند.همچنین حرارت درونی، خارش بدن، ناراحتی های ادراری را بر طرف کرده و به عنوان داروی تب بر شناخته می شود.
مضرات شیرخشت
دکتر فهیمیان متخصص اطفال درباره مضرات شیرخشت گفت: یک نوع شیرخشت، مخصوص ایران است که ترنجبین نام دارد. گیاه آن دارای خارهایی بسیار ریز و برگ های کوچک و ساقه نازک است که در نقاط خشک می‌روید و از آن صمغی ترشح می‌شود که به شکل ذرات و دانه‌های ریز مخلوط با خارهای گیاه در بازار به فروش می‌رسد. این گیاه را در جنوب ایران خارشتر و خاربز می‌نامند. در طب قدیم آن را در قدری آب گرم حل کرده و به عنوان ملین در حالات تب‌دار و در یبوست‌های ساده به‌عنوان ملین و یا مسهل مصرف می‌کردند.
فهیمیان گفت: ترنجبین و شیرخشت از همان ابتدای ترشح خود که به تدریج روی ساقه گیاه روی هم انباشته می‌شود، بنا به مزه شیرین و خاصیت مغذی‌اش، انواع حشرات، قارچ‌ها و شته‌ها را به سوی خود جذب میکند و وقتی انواعی از این موجودات ریز و درشت روی آن چسبیدند، قادر به فرار نبوده و پیکر آلوده آنان در درون این ترشحات صمغی شکل مدفون می‌شود.
