درخت کهن دار یا جینکوبیلوبا کهنسال ترین گیاه جهان . این درخت هم که برگهایش تقریبا شبیه به قلب است، گیاهی مقدس و نماد زندگی، عشق و بالیدن خوانده میشود. کهندار درختی بسیار کهن است. این گیاه از ۳۰۰ میلیون سال پیش روی زمین وجود داشته است. این درخت در ژاپن و چین از تقدسی ویژه برخودار است. کهندار در این دو کشور به عنوان نماد مراقبت، در معبدها و مکانهای مقدس کاشته میشوند.
کُهَندار یا گینکو (نام علمی: ginkgo biloba) یک گونه از سردهٔ کهندار Ginkgo و تیره کهنداریان Ginkgoaceae است. درختی بزرگ و خزانپذیر با برگهای بادبزنی شکل است. این درخت دوپایه و بومی چین است و نوعی فسیل زنده بهشمار میآید.
درخت کهن دار یکی از قدیمیترین گونههای درختی روی زمین است. این درخت خزانکننده در بسیاری از قسمتهای معتدل دنیا به ویژه مناطق معتدله مرطوب بهخوبی رشد میکند و به محدوده وسیعی از اقلیمها و شرایط نامساعد مقاومت دارد؛ کهندار در خاکهای عمیق با زهکش خوب و لومی شنی و حاصلخیز رشد مناسبی دارد. ژینکو به منظور استفاده از خواص دارویی بذر و به خصوص برگ پرورش مییابد.
جینکوبیلوبا تنها گیاهی است که قدمت آن به 150 میلیون سال قبل بازمیگردد.
اکثر درختهای این گیاه بیشتر از 2500 سال عمر دارند و در حقیقت این گیاه قدیمیترین گونه گیاهی به جای مانده در جهان میباشد و خصوصیتهای منحصر به فردی دارد. قطر آن حدود یک متر و ارتفاعش تا 200 متر میرسد. بر گ های آن بسیار ظریف و زیبا و به شکل بادبزن هستند. میوه جینکوبیلوبا دارای قسمت گوشتی آبدار با بوی بد بوده و دانهای در وسط آن است. این دانه شبیه دانه بادام میباشد. این درخت بومی کشور چین بوده و در ژاپن نیز گسترش دارد. کشت جینکوبیلوبا در سالهای اخیر در مناطق مختلفی از جمله ایران نیز معمول گشته است.
کهندار گیاه دارویی ارزشمندی است که برای اهداف دارویی متنوعی مورد استفاده قرار میگیرد؛ کهندار به منظور استفاده از بذر و به خصوص برگ پرورش مییابد. بذرهای کهندار هزاران سال است که در طب سنتی چین استفاده میشود. فراوردههای کهندار که امروزه در دسترس میباشند از برگ آن بدست میآید. در نهالستانهای پرورش برگ، درختان ژینکو بهصورت متراکم کشت شده و برگها برای تهیه عصاره برداشت میشوند تا مورد فرآوری قرار گیرند. عصاره برگ ژینکو یکی از مهمترین گیاهان دارویی رایج در دنیا میباشد.
در پاییز زرد شده و در عرض یک شب میریزند.
حداکثر بلندی: ۲۵متر و گستردگی۸ متر
نیازها:مکان سایه_آفتاب
حداقل دمای مورد تحمل: -۱۰سانتی گراد
ازدیاد:از طریق قلمه
روش های ازدیاد درخت کهن دار
روشهای معمول ازدیاد این درخت از طریق بذر، پیوند و قلمهاست. ازدیاد از طریق بذر در خاک سبک شنی، در شاسی سرد در پاییز و زمستان صورت میگیرد. ازدیاد این درخت به وسیلهٔ پیوند و کوپیوند نیز میتواند صورت گیرد. روش قلمه زدن برای تولید گیاهانی با جنسیت مشخص استفاده میشود. استفاده از هورمون IBA و سیستم مهپاشی، ریشهزایی را تسهیل میکند. از ریزازدیادی نیز برای تکثیر کهندار استفاده میشود.
اهمیت دارویی بذر و برگ
بذرهای کهن دار برای بیش از ۱۰۰۰ سال است که در طب سنتی چین، بهعنوان داروی قابض برای ریه استفاده میشود تا آسم و سرفه را درمان کند. همچنین آن را تصفیهکننده خون، کمککننده هاضمه، ضد کرم، تب بر و آنتیبیوتیک میدانند. اولین کاربرد برگها در چین، در سال ۱۴۳۶ برای درمان بیماریهای پوست و زخمهای سر گزارش شد. عصاره برگ ژینکو، فعالیت بیولوژیکی وسیعی دارد. عصاره خالص برگ گیاه از نظر داروشناسی، دارای عمل بازکنندگی عروق شریانی و فعالکننده گردش خون در شرائین است که خود موجب رساندن خون بیشتر به بافتها میشود. عصاره برگ کهندار جریان خون را به مغز افزایش میدهد و در نتیجه حافظه و توانایی فکری بهبود مییابد. عصارههای استاندارد شده برای انواع بیماریها و نارساییهای ذهنی و فیزیکی مرتبط با سن استفاده میشود و در درمان آلزایمر، اسکیزوفرنی، پارکینسون، نقص حافظه مرتبط با سن (AAMI)، ناتوانی مغزی، افسردگی و اضطراب بکار میرود. عصاره برگ کهندار همچنین در درمان طنین مزمن گوش یا زنگ گوش، لنگی متناوب، سرگیجه مزمن، نارساییهای جنسی، درد معده، بیماریهای پوستی، ایجاد لخته در رگ و سایر اختلالات قلبی، عروقی و اعصاب مرکزی مؤثر است.
اثرات درمانی جینکوبیلوبا:
از اثرات درمانی دیگر این گیاه، درمان شب ادراری، افزایش توان جنسی، آرام کردن دردهای مثانه، درمان کرمهای رودهای و درمان سوزاک میباشد. همچنین این گیاه به علت اثراتی که بر انعقاد خون دارد، در افرادی که مشکلات انعقادی دارند یا رقیقکننده خون مصرف میکنند یا پیش از برخی اعمال جراحی یا دندانپزشکی که خونریزی افزایش مییابد؛ مورد استفاده قرار میگیرد.
موارد منع مصرف و عوارض احتمالی:
1. افرادی که دارای اختلالات گردش خون میباشند، یا افرادی که ضد انعقاد مصرف میکنند ممکن است اثرات جانبی آزاردهندهای را بعد از مصرف این گیاه تجربه کنند.
2. اگر داروی ضد افسردگی مصرف میکنید از این گیاه اجتناب کنید؛ زیرا اثر این داروها را کاهش میدهد.
3. عوارض عمومی چون تهوع، اسهال، سرگیجه، سردرد، دل درد، خارش و استفراغ که بعد از مصرف بسیاری از گیاهان دارویی مشاهده میشود، بعد از مصرف این گیاه نیز گزارش شدهاند.