معرفی گل لیسیانتوس (لیزیانتوس)

گل لیسیانتوس یا لیزیانتوس گیاهی است بومی آمریکای شمالی که دارای انواع یک ساله، دو ساله و چند ساله های کـوتاه عمر می باشد. برگ ها متقـابل، تخم مرغی یا نیزه ای شکل و بدون دمبرگ و گاهی ساقه آغوش و به رنگ سبز مایل به خاکستری هستند. گل لیزیانتوس به صورت کم پر و پر پر در اندازه های کوچک و متوسط و بزرگ در اشکال پهن(باز)، لوله ای و زنگوله ای و با گلبرگ های چین خورده در رنگ های سفید، آبی و بنفش به صورت منفرد یا چندتایی روی ساقه های برگ دار تشکیل می شوند. هر گل دارای ۲ کلاله و ۵ تا ۶ عدد پرچم می باشد.
دارای انواع پاکوتاه و پابلند است که انواع پابلند، برای تولید گل بریدنی و انواع پاکوتاه برای کاشت گلدانی به کار می روند.

نام انگلیسی: Lisianthus
نام علمی: ( Eustoma grandiflorum (Syn. Eustoma russellianum
فارسی رایج: لیزیانتوس
معیار زیبایی: گل
از خانواده: Gentianaceae
خاستگاه: آمریکای شمالی

گلدهی

لیزیانتوس هم به عنوان یک گیاه یک ساله و هم دو ساله معرفی شده است و درک اثر دما روی دان نهال ها در توجیه این ویژگـی کمک کننده است. در محیط طبیعی این گیـاه، اگـر بذرهـا در طول تـابستـان بتندند دان نهال های در معرض دماهای بالا طوقه ای شده و در زمستان در مرحله طوقه ای می ماند. گیاهان در سال بعد گل داده و بنابراین به صورت دو ساله عمل می کنند. اما اگر بذرها در بهار تندش کنند و دان نهال ها در شرایط بهار خنک رشد کنند، در همان سال گل می دهند. در این شرایط آن ها در گروه گیاهان یک ساله قرار می گیرند.

نیازها

• به سرما حساس است و در گلخانه های معتدل پرورش داده می شود. دمای مناسب آن در روز ۲۰ –۲۴ درجه سانتی گراد و در شب ۱۶ –۱۸ درجه است. دمای خنک تر باعث بهبود استحکام ساقه گل اما افزایش زمان تولید می شود. دماهای بالاتر (بیش از ۱۸ درجه سانتی گراد) در طول اولین ماه بعد از انتقال نشاء باعث تحریک طوقه ای شدن در ارقام حساس می شود.
• نیاز به نور کامل آفتاب و در زمان گلدهی نیاز به نور ملایم دارد. چون نور زیاد باعث کاهش ارتفاع می شود. میزان نور مناسب برای آن ۴۰۰۰ تا ۶۰۰۰ فوت شمع(۴۰۰۰۰ تا ۶۰۰۰۰ لوکس) است. نور بیشتر باعث افزیاش تعداد گل می شود اما نور بیش از حد(بیشاز ۷۰۰۰۰ لوکس)، ممکن است طول ساقه را کاهش دهد. در طول زمستان که طول روز کمتر از ۱۲ ساعت است، نور تکمیلی می تواند استفاده شود. روز بلند (بیش از ۱۴ ساعت) یا شب شکنی، گلدهی را تسریع می کند.
• خاک لومی خنثی تا کمی قلیایی و با زه کشی مناسب را می پسندد. محیط کشت لیزیانتوس باید مرطوب اما نه به صورت اشباع باشد. از آنجا که در مراحل اولیه، رشد گیاه کند است نیاز به آب کمی دارد. در مرحله گلدهی نباید اجازه داد که خاک خشک شود.
• برای تغذیه آن باید به صورت متناوب با آبیاری، از کود نیترات کلسیم به میزان ۱۰۰ تا pmm200 نیتروژن استفاده شود. EC محلول در حدود ۱.۵ میلی موس بر سانتی متر نگهداشته می شود. پس از ظهور جوانه گل، کوددهی باید متوقف شود. مقادیر زیاد نمک باعث تاخیر در گلدهی شده و می تواند طوقه ای شدن را در ارقام حساس افزایش دهد. لیزیانتوس به مقادیر زیاد نمک بویژه آمونیوم زیاد در مرحله تندیدن بذر، بسیار حساس است. بنابراین در مرحله تولید نشاء میزان آمونیوم باید کمتر از pmm10 نگهداشته شود.
• برای افزایش یکنواختی شاخه های جانبی، لازم است اولین شاخه گل حذف شود. در انواع پابلند برای جلوگیری از خم شدن ساقه گل نیاز به قیم دارد.
• تکثیر: بذر آن در پائیز یا اواخر زمستان در دمای ۱۳ –۱۶ درجه سانتی گراد کاشته می شود. بذر باید به صورت سطحی کاشته و یا ورمیکولایت پوشش داده شود. دان نهال های حاصل از بذر، بسیار کوچک بوده و آبیاری آن باید با دقت صورت گیرد. پس از ۲ –۳ جفت برگ حقیقی که حدود ۳ ماه طـول می کشد، به زمین منتقـل می شود.

 

برداشت و نگهداری گل

شاخه گل ها باید در صبح زود زمانی که ۲ گل آن باز شده باشد، برداشت شود. می توان زمانی که ۴ گل باز شد برداشت را انجام داد.

اگرچه گزارش شده که گل های لیزیانتوس بریدنی دارای عمر گلجـایی دو هفته ای است و این یکی از ویژگی های مهمی است که منجر به مطلوب واقع شدن این گل شده است، اما عمر پس از برداشت در بین ارقام مختلف متفاوت است. عمر گلجایی از ۱۰ تا ۳۱ روز در میان ۴۷ رقم ارزیابی شده است.

وقتی جوانه های گل ارقام آبی در شرایط نور کم باز شوند، گل ها آبی کم رنگ یا خاکستری می شوند. گزارش شده که نور کم و pHقلیایی محیط رشد، منجر به کاهش شدت رنگ می شود. همچنین جوانه های گل های صورتی در اتاق به صورت صورتی خیلی کم رنگ یا حتیسفید باز می شوند. اما افزودن مواد نگهدارنده مانند ۸ –هیدروکسی کوئینولین سیترات به محلول سوکروز ۳ تا ۴ درصد، مانع پژمردگی و باعث افزایش عمر گلجایی می شود. گزارش شده که فرو بردن گل های بریده به مدت ۲۴ ساعت در محلول ۵ تا ۱۰ درصد سوکروز یا بنزیل آدنین و سپس محلول سوکروز ۴ درصد باعث افزایش عمر گلجایی لیزیانتوس می شود.

 

کنترل ارتفاع

از DIF (اختلاف دمای شب و روز) منفی یا افت دما در ۲ ساعت اول پس از طلوع آفتاب، می توان برای کنترل ارتفاع گیاه استفاده کرد. در تولید توپی نباید اجازه داده شود گیاهان تا مرحله پیچ خوردن ریشه در ظرف نگهداشته شود چون از منشعب شدن گیاه از پایین جلوگیری می شود. همچنین توپی هایی که به این مرحله می رسند گل های کوتاه تر و با ارتفاع غیر یکنواخت تولید می کنند.

زمانی که ریشه های گیاه به جدار گلدان رسید با مدیریت آبیاری می توان تا حدودی ارتفاع را کنترل کرد. همچنین می توان ارتفاع را با کاهش مصرف فسفر و نیتروژن آمونیومی کنترل کرد. لیزیانتوس به DIFپاسخ داده و DIFمنفی باعث کاهش ارتفاع آن می شود. محلول پاشی با B۹به غلظت pmm2500 دو هفته بعد از انتقال نشاء که گیاهان به طول ۲.۵ تا ۵ سانتی متر هستند، می توانند به کار رود. برای کنترل ارتفاع نباید به گیاه تنش داده شود. کاهش آب و کوددهی می تواند ارتفاع آن ها را کاهش دهد اما باعث تنش گیاهان شده و آن ها را به بیماری ها حساس می کند.

عوامل مؤثر بر طوقه ای شدن

پژوهشگران زیادی فیزیولوژی گلدهی لیزیانتوس را به منظور مشخص کردن علت طوقه ای شدن، بررسی کرده اند. نتایج حاصل از این پژوهش ها نشان داده است که رقم، دما و طول روز در مرحله دان نهالی همگی روی طوقه ای شدن مؤثر بوده و این عوامل دارای اثرات برهمکنش هستند. اغلب ارقام تجاری لیزیانتوس، زمانی که دان نهال ها در معرض دماهای مساوی بالاتر از ۲۵ درجه سانتی گراد (°C25 ≤) قرار بگیرند تمـایل به طوقه ای شدن دارند. اما ارقام تفاوت معنی داری از نظر حساسیت به دماهای بالا دارند.

دان نهال ها به طور معمول بعد از تولید سه تا چهار جفت برگ واقعی، در صورتی که دما مناسب باشد به مرحله گلدهی می روند. لیزیانتوس از مرحله جذب آب توسط بذر در طول تندیدن تا تشکیل سه تا چهار جفت، برگ به دماهای بالا حساس است. قانون عمومی این است که دان نهال های زودرس تر و طویل تر در معرض تنش دمایی قرار می گیرند و در دمای بالا بیشترین درصد گیاهان طوقه ای حاصل می شود.